Spadek najczęściej kojarzy nam się z czymś miłym, ale zdarza się, że spadek to nie tylko majątek, ale też długi. Długi rodziców są po ich śmierci dziedziczone przez dzieci i nierzadko spotykamy się z sytuacją, gdy zadłużenie ma większą wartość niż inne elementy spadku, takie jak gotówka czy nieruchomość.
Dowiedz się:
- co mówią przepisy o dziedziczeniu długów,
- jak nie płacić długów po rodzicach,
- kiedy warto odrzucić spadek i jak to zrobić,
- jak odrzucić spadek w imieniu dzieci,
- czy można się uchronić przed długami rodziców jeszcze za ich życia.
Dziedziczenie testamentowe, a dziedziczenie ustawowe
Zacznijmy od trybów dziedziczenia, z którymi możemy spotkać się w Polsce. Mamy dziedziczenie:
- testamentowe – w sytuacjach, gdy został sporządzony ważny testament,
- ustawowe – w sytuacjach, gdy nie ma testamentu (lub jest on nieważny) – wtedy o dziedziczeniu decydują przepisy ustawy.
Z problemem dziedziczenia długów spotykamy się zazwyczaj w drugim przypadku, w którym testamentu nie sporządzono. Dziedziczenie ustawowe reguluje wtedy Kodeks Cywilny i daje on spadkobiercy możliwość decydowania o tym, jak zareaguje on na spadek:
Spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.
Dziedziczenie spadku z długami
Na decyzję spadkobiercy, który dowiaduje się o spadku, ma oczywiście wpływ rodzaj dziedziczonego majątku. Co zrobić, gdy wiemy już, że przysługujący nam spadek to również długi?
Mamy w tej sytuacji trzy możliwości:
- odrzucenie spadku – nie mamy ryzyka obciążenia długami, ale jesteśmy również wyłączeni z dziedziczenia innych elementów spadku, na przykład nieruchomości;
- przyjęcie spadku – gdy okaże się, że wartość zadłużenia jest wyższa niż majątek, który dziedziczymy, będziemy musieli spłacić je z własnych środków. To tak zwane przyjęcie proste – nie ogranicza naszej odpowiedzialności za długi spadkodawcy;
- przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – w tej sytuacji nasza odpowiedzialność za długi jest ograniczona – odpowiadamy za nie tylko do wartości majątku, który dziedziczymy wraz z nimi.
Warto zaznaczyć, że jeśli do pół roku po otrzymaniu informacji o spadku nie podejmiemy decyzji w sprawie przyjęcia lub odrzucenia spadku, automatycznie wchodzi w grę przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Odrzucenie spadku
Odrzucenie spadku jest najlepszym wyborem, gdy wiemy, że spadkodawca był zadłużony, a wartość jego majątku nie przekracza zadłużenia. Zdarza się, że wiemy, że wartość pozostawionego majątku może być nieco wyższa od zadłużenia, ale zdajemy sobie sprawę, że kwestie formalne i sprzedaż majątku, aby spłacić dług, będą dla nas zbyt wymagające.
Decyzja jak zawsze jest indywidualna, ale wiele osób w takiej sytuacji również decyduje się odrzucić spadek, przeliczając go nie tylko na pieniądze, ale też na stracony czas i stres.
Od momentu, gdy dowiadujemy się o nabyciu spadku, mamy sześć miesięcy na jego odrzucenie. Jak odrzucić spadek? Potrzebne jest oświadczenie, które składamy przed sądem lub przed notariuszem. Przed sądem możemy to zrobić w formie ustnej lub pisemnej, przed notariuszem konieczne jest złożenie oświadczenia na piśmie. Może to zrobić osoba odrzucająca spadek lub jej pełnomocnik (na podstawie pełnomocnictwa w formie pisemnej z urzędowo poświadczonym podpisem)
Warto pamiętać, że decyzja o odrzuceniu spadku jest nieodwracalna. Nie możemy jej cofnąć, gdy dowiemy się, że spadkobierca pozostawił poza długami majątek o dużej wartości, na przykład nieruchomości.
Odrzucenie spadku w imieniu dziecka
Odrzucenie spadku chroni nas przed spłatą długów, bo jesteśmy wyłączeni z dziedziczenia. Spadek przechodzi jednak dalej – jeśli mamy dzieci, to one mogą zostać kolejnymi spadkobiercami. Jeśli nie chcemy, żeby tak było, musimy odrzucić spadek również w ich imieniu. Co może zaskakiwać – spadek powinniśmy wtedy odrzucić także w imieniu jeszcze nienarodzonych, ale już poczętych, dzieci.
Kilka lat temu zmieniono zasady dziedziczenia tak, aby chroniły one nieletnich. Dzieci dziedziczą zawsze z dobrodziejstwem inwentarza, dzięki czemu nie dochodzi do sytuacji, w której wchodzą w dorosłość w odziedziczonym długiem. Są jednak sytuacje, w których mimo wszystko spadek lepiej jest odrzucić.
Jak odrzucić spadek w imieniu dziecka?
Samo złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w tej sytuacji nie wystarczy. Aby to zrobić w imieniu dziecka, musimy mieć zgodę Sądu Opiekuńczego. W innym wypadku odrzucenie spadku jest nieważne. Dzieje się tak, ponieważ złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zwykły zarząd jego majątkiem.
Sąd jak najbardziej może nie wyrazić zgody na odrzucenie spadku, jeśli uzna, że nie jest to działanie w interesie dziecka i że lepsze będzie przyjęcie spadku. Jest tak przede wszystkim w sytuacji, gdy odziedziczony majątek ma dużo wyższą wartość niż dziedziczone z nim długi. Oczekiwanie na decyzję sądu w tej sprawie nie wlicza się do półrocznego okresu, w którym można odrzucić spadek.
Czy można zrzec się długu rodziców za ich życia?
Omówione wyżej sytuacje wiążą się z zabezpieczeniem się przed długami rodziców po ich śmierci. Możliwe jest jednak zabezpieczenie się przed spłatą takiego zadłużenia jeszcze za życia rodziców. Rozwiązaniem jest zrzeczenie się dziedziczenia. Żeby to zrobić, należy podpisać u notariusza umowę zrzeczenia – podpisuje ją spadkodawca i spadkobierca.
Jest to rozwiązanie dla osób, które wiedzą już, że nie odziedziczą majątku, mogą za to być obciążone znacznymi długami. Co istotne, umowa zrzeczenia się dziedziczenia chroni również dzieci osoby, która zrzeka się spadku. Nie trzeba w tym wypadku odrzucać spadku w ich imieniu.
Jeśli potrzebujesz pomocy w zabezpieczeniu się przed długami swoich rodziców, zgłoś się do nas. Przedstawimy możliwe scenariusze i podpowiemy najlepsze rozwiązanie. Doradzimy, jak zabezpieczyć się przed spłatą zadłużenia za życia rodziców i po ich śmierci. Pomagamy w dopełnianiu wszelkich formalności i reprezentujemy naszych klientów w sprawach sądowych.
