Czy poszkodowanemu przysługuje roszczenie w stosunku do osoby odpowiedzialnej za powstanie szkody? Kto w przypadku roszczeń z umowy ubezpieczenia, występuje w roli pozwanego? Ubezpieczyciel, czy sprawca szkody? Czy roszczenie przedawnia się? Umowy ubezpieczenia to temat bardzo szeroki. Ubezpieczyć teraz można niemal wszystko, a co jeśli zależy nam na ochronie naszych interesów? Z tego powodu w ustawodawstwie mamy odrębne przepisy, które dotyczą przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia. Dzisiaj przeanalizujemy ten temat.
Czym właściwie jest przedawnienie roszczeń?
Być może zastanawiasz się teraz nad tym, po co ustawodawca wprowadza przedawnienie? Czy nie byłoby łatwiej, gdyby wierzyciel mógł do skutku dochodzić swoich praw na drodze sądowej aż do momentu, w którym udałoby się wyegzekwować to, na czym mu zależy?
Ciężko stwierdzić, czy byłoby łatwiej. Sądy w takich okolicznościach mogłyby być niewydolne- gdyby prawo zezwalało na takie działania.
Czy więc przedawnienie roszczeń, oznacza, że całkowicie tracimy prawo ochrony naszych interesów? Nie do końca. Zmienia się natomiast tylko charakter i sposób ich egzekwowania. Jak to wygląda od strony litery prawa?
Mówiąc o przedawnieniu roszczeń, myślimy o takim działaniu, które ma regulować stosunki prawne, czyli pomaga i usprawnia chronić interesy wierzyciela. Celem instytucji przedawnienia roszczeń jest usunięcie stanu niepewności prawnej, gdy uprawniony przez długi czas nie wykonuje swoich uprawnień wobec dłużnika – a także zdyscyplinowanie wierzyciela.
A osobę, której dane roszczenie przysługuje, aby podjęła w odpowiednim czasie działania mające na celu ochronę jej interesów. W przypadku przedawnienia roszczenia znika bowiem ochrona sądowa, i tym samym po upływie określonego terminu, wierzyciel może domagać się od dłużnika jedynie dobrowolnego spełnienia roszczeń. Zatem roszczenie nie znika, ale jego egzekwowanie ulega zmianie.
Co mówią przepisy na temat przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia?
Trzeba zajrzeć do źródła, czyli Kodeksu cywilnego, a dokładnie do art. 819 § 1, który mówi, że roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem trzech lat. Dalej w § 3 czytamy, że:
“W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.” (o czym niżej).
W jaki sposób obliczyć termin przedawnienia roszczenia z umowy ubezpieczenia?
Mimo że Kodeks cywilny wskazuje, że po upływie trzech lat roszczenia się przedawniają, powstaje pytanie, od kiedy zaczynamy liczyć te trzy lata? Od czasu pojawienia się szkody, od czasu zgłoszenia szkody? A może coś jeszcze trzeba brać pod uwagę?
Należy przyjąć, że bieg terminu przedawnienia roszczenia z umowy ubezpieczenia, odpowiednio do dyspozycji art. 120 § 1 zd. 2 Kodeksu cywilnego, rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie to stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony dokonał zawiadomienia o wypadku w najwcześniej możliwym terminie.
W tym miejscu warto również zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 819 § 4 Kodeksu cywilnego bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.
Roszczenia a ubezpieczenia OC
Przypomnijmy, że w przypadku, kiedy mamy do czynienia z ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej, najczęściej poszkodowany może wystąpić z roszczeniami albo do firmy ubezpieczeniowej, albo bezpośrednio do sprawcy.
I tu sięgamy do art. 819 § 3 Kodeksu cywilnego, który mówi nam, że roszczenie poszkodowanego w stosunku do ubezpieczyciela, przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania.
Jak należy to rozumieć? Trzeba dalej zajrzeć do art. 442 (1) Kodeksu cywilnego, który mówi o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody.
W tym wypadku termin przedawnienia roszczeń to trzy lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Należy jednak pamiętać o tym, że termin ten nie może być dłuższy, niż dziesięć lat od dnia, w którym wystąpiła szkoda.
A co jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku?
Trzeba też wspomnieć o tym, że art. 442 (1) § 2 Kodeksu cywilnego mówi również o sytuacji, kiedy szkoda jest konsekwencją poważniejszego czynu. W takim wypadku roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na, to kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Kolejna sytuacja, o której stanowi art. 442 (1) § 3 Kodeksu cywilnego, dotyczy wyrządzenia szkody na osobie. Wtedy przedawnienie roszczeń nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech, liczonych od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, oraz o osobie osobie obowiązanej do jej naprawienia. Ponadto w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z małoletnim, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej, niż z upływem dwóch lat od uzyskania przez tegoż pełnoletności – mówi o tym art. 442 (1) § 4 Kodeksu cywilnego.
Zawieszenie lub przerwanie biegu terminu przedawnienia
Na początku warto wyjaśnić, czym różni się zawieszenie od przerwania biegu terminu przedawnienia. Dlaczego? To według prawa 2 różne pojęcia:
Zawieszenie biegu przedawnienia, skutkuje tym, że termin przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Następuje moment przerwy, ale termin nie jest liczony od nowa. To oznacza, że zaczyna ponownie biec po ustaniu przyczyny zawieszenia.
Przykładowo zgodnie z art. 121 pkt 4, 5 i 6 Kodeksu cywilnego bieg przedawnienia ulega zawieszeniu w przypadku:
- Roszczeń, których nie można dochodzić z powodu siły wyższej – zawieszenie trwa, dopóki nie zniknie przeszkoda do kontynuowania biegu przedawnienia.
- Kiedy mamy do czynienia z roszczeniami, które obejmuje umowa o mediację – zawieszenie trwa tak długo, jak proces mediacyjny.
- Roszczeń, które objęte są wnioskiem do próby ugodowej, zawieszenie trwa tak długo, jak cały proces pojednawczy.
Natomiast przerwa biegu terminu przedawnienia powoduje, że po jej ustaniu termin przedawnienia trzeba zacząć liczyć całkiem od nowa. I to jest zasadnicza różnica między tymi pojęciami.
Zgodnie z art. 123 § 1 Kodeksu cywilnego, bieg terminu przedawnienia przerywa się gdy mamy do czynienia:
- Z czynnościami przed sądem, czy też innym organem, który ma za zadanie rozpoznawanie spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju. Dotyczy to też sądu polubownego, który ma za zadanie ustalić albo zaspokoić, czy zabezpieczyć roszczenia.
- W sytuacji, uznania roszczenia przez osobę przeciwko której roszczenie przysługuje.
Warto ponownie nadmienić, że w myśl art. 819 § 4 Kodeksu cywilnego, bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela może zostać przerwany również wtedy, kiedy ubezpieczony zgłasza ubezpieczycielowi roszczenie lub w sytuacji, gdy zostaje zgłoszone zdarzenie, które ubezpieczenie obejmuje.
Co wtedy? W tej sytuacji bieg przedawnienia rozpocznie się na nowo w dniu, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie, w którym ubezpieczyciel przyznaje mu lub odmawia przyznania wnioskowanego świadczenia.
Teraz już wiesz, na czym polega przedawnienie roszczeń z umowy ubezpieczenia. Wiesz też, jakie terminy i w jakich okolicznościach obowiązują wierzyciela. Dowiedziałeś się też czym różni się zawieszenie od przerwania biegu przedawnienia. Ta wiedza z całą pewnością, pozwoli Ci skuteczniej dochodzić swoich praw. Oczywiście, jeżeli Twoja sprawa jest skomplikowana a Ty potrzebujesz wsparcia doświadczonego radcy prawnego – koniecznie skontaktuj się z Kancelarią.
Mamy narzędzia i wypracowane dobre praktyki, dzięki którym pomożemy Ci skutecznie walczyć o ochronę Twoich interesów. Przeanalizujemy dla Ciebie umowy ubezpieczenia i dokumenty, którymi już dysponujesz, byś mógł spokojnie zająć się swoimi sprawami, podczas gdy my przed sądem, zajmiemy się roszczeniami ubezpieczeniowymi.
