Jak uchronić spadek przed komornikiem? To kluczowe pytanie, które zadaje sobie wiele osób, które mają dług i spadek. Jak się domyślasz, ściąganie zadłużenia przez komornika nie jest dla dłużników niczym przyjemnym, nic więc dziwnego, że często zastanawiają się oni, jak uchronić poszczególne części majątku przed ich odebraniem. Jednym z najczęstszych pytań w tym temacie jest pytanie o to, czy komornik może zająć spadek.
Zacznijmy jednak od wyjaśnienia ważnych pojęć:
Egzekucja komornicza – działania komornika, które mają na celu ściągnięcie długu i przekazanie go wierzycielowi.
Wierzyciel – osoba, wobec której dłużnik ma zobowiązanie, może ona żądać spłaty zadłużenia.
Z czego komornik może ściągać dług?
Komornik działa na podstawie tytułu wykonawczego, którym najczęściej jest wyrok lub sądowy nakaz zapłaty zaopatrzony w klauzulę wykonalności. Jego zadaniem jest ściągnięcie długu. Ma on możliwości prowadzenia postępowania egzekucyjnego z różnych składników majątku dłużnika. Może zająć m.in.:
- konta bankowe dłużnika,
- część jego wynagrodzenia,
- nieruchomości i ruchomości (czyli rzeczy ruchome, na przykład samochód, sprzęt rtv),
- prawa majątkowe (na przykład udziały w spółce czy akcje).
Czy komornik może zabrać pieniądze ze spadku?
Tak, jak najbardziej. Komornik ma prawo do ściągania długu ze wszystkich składników majątku osoby zadłużonej. Jeśli w skład majątku wchodzą nieruchomości, pieniądze czy inne dobra dziedziczone, również podlegają one egzekucji.
Trzeba jednak rozróżnić dwie sytuacje:
- dłużnik jest jedynym spadkobiercą – w tym wypadku komornik ma łatwy dostęp do odziedziczonych przez niego dóbr,
- dłużnik jest tylko jednym ze spadkobierców – w tej sytuacji komornik może ściągać należności już po podziale spadku między poszczególne osoby. Przed podziałem takie działania będą znacznie utrudnione.
Skąd komornik może się dowiedzieć o spadku?
Duże znaczenie ma to, czy dłużnik otrzymał spadek jeszcze przed rozpoczęciem egzekucji komorniczej czy może już po jej rozpoczęciu. W pierwszej sytuacji ma on obowiązek podania komornikowi wszystkich składników swojego majątku, również tych, które odziedziczył. Zatajenie takich informacji i niepoinformowanie komornika o spadku jest karalne, reguluje to artykuł 300 Kodeksu Karnego:
Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Co z drugą sytuacją?
Jeśli dłużnik otrzyma spadek już po rozpoczęciu egzekucji, komornik nie będzie o tym z góry poinformowany. Może się o tym dowiedzieć od samego dłużnika lub od wierzyciela. Dłużnik nie ma jednak obowiązku powiadomienia komornika o spadku.
Bardzo często osobą zawiadamiającą jest wierzyciel. Dużo zależy tu od relacji czy rodzaju kontaktu między dłużnikiem, a wierzycielem. Jeśli na przykład mieszkają w tej samej miejscowości czy mają wspólnych znajomych, jest duża szansa, że wierzyciel dowie się o spadku. Wtedy w jego interesie jest poinformowanie o tym komornika, który może ściągać dług również z dopiero co odziedziczonego majątku.
Przekazanie spadku innej osobie
Na ten pomysł wpada wielu dłużników, w stosunku do których komornik prowadzi postępowanie egzekucyjne. Gdy otrzymują informację o spadku, zastanawiają się nad możliwością przekazania go innej osobie, na przykład własnym dzieciom. Liczą, że w ten sposób uchronią na przykład rodzinną nieruchomość przed zajęciem i zlicytowaniem. Niestety nie jest to takie proste. Przekazanie spadku np. na drodze darowizny może zostać uznane za działanie na szkodę wierzyciela. Jest to przestępstwo, a wierzyciel ma w tej sytuacji narzędzie, które go chroni, czyli skargę pauliańską.
Skarga pauliańska – co to jest?
Temat ten szczegółowo opisuje artykuł 527 Kodeksu Cywilnego. W paragrafie pierwszym czytamy:
Gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.
Skarga pauliańska to więc nic innego jak zgłoszenie przez wierzyciela, że działania dłużnika (przekazanie majątku innej osobie) miały na celu uniknięcie spłaty zobowiązania i żądanie uznania ich za bezskuteczne w stosunku do niego.
Z pokrzywdzeniem wierzyciela mamy do czynienia, gdy przekazanie majątku sprawiło, że dłużnik stał się niewypłacalny lub niewypłacalny w wyższym stopniu niż był przed dokonaniem ww. czynności. Skąd natomiast wiadomo, czy osoba trzecia (na rzecz której przekazano spadek) wiedziała o długach i zamiarach dłużnika? Domniemuje się, że tak jest, jeśli:
- była ona w bliskim stosunku z dłużnikiem,
- jest przedsiębiorcą pozostającym z dłużnikiem w stałych stosunkach gospodarczych.
Gdy Sąd uwzględni powództwo wytoczone w oparciu o skargę pauliańską , komornik ma możliwość ściągania długu z majątku osoby trzeciej, której dłużnik przepisał spadek, chcąc uniknąć spłaty. Co ważne, wierzyciel ma na skargę pauliańską aż 5 lat od momentu czynności, którą chce uznać za bezskuteczną.
Jak wobec tego uchronić spadek przed komornikiem?
Najlepszym sposobem jest po prostu systematyczna spłata zadłużenia. Jeśli zależy nam na tym, aby zachować spadek (bo na przykład jest to rodzinna posiadłość czy przedmioty pamiątkowe), warto współpracować z komornikiem i nie utrudniać egzekucji z innych części majątku.
Dopóki będzie miał on możliwość ściągania długu na przykład z wynagrodzenia, dopóty nie będzie zainteresowany spadkiem.
Jak widać, ukrywanie spadku jest bardzo ryzykownym działaniem. Dłużnikowi grozi za to kara, a osoby, której spadek przekazano, nie chroni nawet przekazanie go kolejnej osobie. Wierzyciel ma prawo żądać uznania tego za bezskuteczne nawet do 5 lat.
Nasza kancelaria wspiera klientów, w stosunku do których komornicy prowadzą postępowania egzekucyjne. Dbamy o interesy naszych klientów i pośredniczymy w negocjacjach, które mogą mieć na celu ochronę spadku. Warto wiedzieć, że są sytuacje, w których można powstrzymać komornika przed egzekucją. Jeśli już jednak musi się ona odbywać, warto skorzystać z pomocy prawnika, który zadba o jak najdogodniejsze dla dłużnika warunki egzekucji.
