Co można zrobić, aby uzyskać alimenty od ojca mieszkającego poza granicą kraju. Jakie kroki należy podjąć? Czy jest to w ogóle wykonalne?
Podstawa prawna alimentów
Art. 128 k.r. i o. mówi o tym, że krewni w linii prostej oraz rodzeństwo są obciążeni koniecznością dostarczania środków utrzymania, a jeżeli zajdzie taka potrzeba, także wychowania. Art. 133 § 1 k.r. i o. stwierdza natomiast, iż rodzice mają obowiązek świadczeń alimentacyjnych wobec dziecka, które nie jest w stanie same się utrzymać. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy dochody pochodzące od majątku dziecka są wystarczające, aby pokryć koszty jego wychowania i utrzymania. Art. 135 k.r. i o. stwierdza, iż zakres świadczeń alimentacyjnych jest zależny od dwóch czynników: tego, jakie są majątkowe i zarobkowe możliwości osoby zobowiązanej, oraz potrzeb osoby uprawnionej.
Wyżej wspomniane potrzeby oraz możliwości mogą ulec zmianie, co może mieć wpływ na wysokość świadczonych alimentów, albo zadecydować o ich całkowitym uchyleniu. Sytuacja podwyższenia świadczeń alimentacyjnych może zaistnieć w dwóch przypadkach: wzrosły potrzeby osoby upoważnionej do ich otrzymywania lub wzrosły możliwości majątkowe i zarobkowe osoby zobowiązanej do ich świadczenia1.
Dokonuje się oceny czy dana potrzeba lub potrzeby osoby uprawnionej do otrzymywania świadczeń alimentacyjnych jest usprawiedliwiona. Jednocześnie warto w tym miejscu podkreślić, że są konkretne potrzeby, których dziecko nie może zostać pozbawione. Dziecko musi mieć środki, które wystarczą na zapewnienie mu: edukacji podstawowej i zawodowej, wyżywienia, odzieży, ochronę zdrowia, ochronę mienia i jego osoby. Od zapewnienia tych potrzeb nie mogą się uchylić i są prawnie zobowiązani w takiej sytuacji do podzielenia się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami2.
Kiedy dziecko lub ojciec mieszka za granicą Polski
Art. 1099 § 1 kpc stwierdza, że fakt braku jurysdykcji krajowej jest brany przez sąd pod uwagę z urzędu w każdym momencie sprawy. Jeżeli dojdzie do stwierdzenia przez sąd braku jurysdykcji krajowej, to sąd dokonuje odrzucenia pozwu. Art. 1103 3 § 1 kpc stwierdza, że sprawy związane ze świadczeniami alimentacyjnymi, oraz z ustaleniem pochodzenia dziecka należą do kompetencji jurysdykcji krajowej, także w sytuacji, gdy powodem jest osoba uprawniona, której miejsce zwykłego pobytu lub zamieszkania jest w Rzeczypospolitej Polskiej.
Z powyższych artykułów wynika, że w przypadku orzekania spraw związanymi z alimentami, nie jest ważne obywatelstwo, a miejsce przebywania osoby. Jednocześnie warto w tym miejscu podkreślić, że w każdej sprawie Sąd polski, stosownie do postanowień prawa polskiego, dokonuje każdorazowej oceny, czy osoba uprawniona ma miejsce zamieszkania na terenie Polski. Art. 25 kc stwierdza, że osoba uprawniona ma miejsce zamieszkania na terenie Polski, jeżeli faktycznie przebywa na tym terenie, oraz posiada zamiar stałego pobytu. Art. 28 kc. natomiast doprecyzowuje, że można mieć wyłącznie jedno miejsce zamieszkania.
Przez „faktyczne przebywanie na terenie Polski” rozumie się fizyczne przebywanie na danym terenie. Natomiast o zamiarze „stałości” pobytu w Polsce świadczy chęć dokonania ześrodkowania działalności majątkowej i osobistej na tym terenie.
Warto w tym miejscu podkreślić, że odniesieniu do spraw alimentacyjnych powiązanych z europejskim prawem procesowym cywilnym, stosuje się rozporządzenie Rady WE nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 roku w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych (Dz. Urz. UE z 2009 r. L7/1), które wyłącza stosowanie przepisów obecnych w kpc.
Właściwa jurysdykcja dla sprawy
W związku z przepisami i uchwałami prawnymi podanymi wyżej w tym tekście wynika, że aby móc przeprowadzić sprawę o alimenty, musi ona zostać złożona we właściwym sądzie, który posiada jurysdykcje. W zależności od tego, kto będzie powodem w sprawie i gdzie będzie mieszkać, taki sąd należy wyznaczyć. Jeżeli powodem w sprawie będzie ojciec, który mieszka za granicą, sprawa będzie odbywać się w tamtym sądzie. Jeżeli zaś powodem sprawy będzie matka z dzieckiem mieszkający na terenie Polski, sprawa będzie odbywać się w sądzie ich miejsca pobytu.
Jak uzyskać alimenty od ojca mieszkającego za granicą
W związku z treścią przedstawioną wyżej wynika jasno, że uzyskanie takich alimentów jest możliwe. Należy jednak pamiętać o składaniu sprawy we właściwym sądzie o właściwej jurysdykcji. Warto pamiętać także o tym, że sąd każdorazowo będzie dokonywał oceny usprawiedliwienia danych potrzeb osoby uprawnionej do świadczeń alimentacyjnych. Są także potrzeby, z których zapewnienia i zaspokojenia rodzic nie może się zrzec, nawet ze względu na niskie dochody i stan majątkowy.
